Διαχείριση Έργων με Παραχώρηση της Εκμετάλλευσης

 

Ασκληπιός Δημόγλου

Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Αναπληρωτής Διαχειριστής – Αναπληρωτής Διευθυντής Εργου

της ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ ΓΕΦΥΡΑ

 

 

 

 

 

 

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

 

 

 

 

 

1.      Εισαγωγή - Ορισμός Παραχώρησης

2.      Προϋποθέσεις υγιούς Παραχώρησης

3.      Το Σύγχρονο Κράτος & η Φιλοσοφία της Παραχώρησης

4.      Τα πλεονεκτήματα της Ανάθεσης Διαχείρισης Δημοσίων Υπηρεσιών / Παραχώρησης Εκμετάλλευσης

5.      Αναθέτοντες - Ανάδοχοι

6.      Στόχοι της παρεχόμενης Υπηρεσίας – Προϋποθέσεις για την Αναθέτουσα Αρχή

7.      Μελέτες Οικονομικής Βιωσιμότητας

8.      Σημαντικοί Οροι στη Νομικο-Οικονομική Διαπραγμάτευση

9.      Μονόδρομος η Αυτοχρηματοδότηση - Επιζητούμενο Νομικό Πλαίσιο

10.    Παραχώρηση Δημοσίων Εργων και Υπηρεσιών  -  Πανάκεια;

 

 

 

 

 

 

1.       ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΟΡΙΣΜΟΣ

Η Παραχώρηση είναι ένας τρόπος διαχείρισης των Δημοσίων Υπηρεσιών που εφαρμόζεται σε αρκετά προηγμένα ή και αναπτυσσόμενα κράτη εδώ και αιώνες.

Στην αρχαία Ελλάδα η ανάθεση της διαχείρισης Δημόσιων Υπηρεσιών στους επιχειρηματίες της εποχής εκείνης, ήταν συνήθης. Στη νεότερη ιστορία της χώρας, τα σημαντικότερα έργα υποδομής εκτελέσθηκαν με παραχώρηση.

Η Παραχώρηση είναι μια συμφωνία, βάσει της οποίας η Αναθέτουσα Αρχή αναθέτει στον Παραχωρησιούχο - Ανάδοχο να εκτελέσει ένα Δημόσιο Εργο ή να παράσχει Δημόσια Υπηρεσία, αναλαμβάνοντας κινδύνους και ευθύνες με δαπάνη δική του. Σε αντάλλαγμα ο Ανάδοχος αμοίβεται εισπράττοντας τέλη από τους χρήστες του έργου ή της υπηρεσίας καθ'όλη τη διάρκεια της συμφωνηθείσας περιόδου παραχώρησης.

 

2.       ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΓΕΙΟΥΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ

Κυρίαρχη διάσταση στη Νομική μορφή της Παραχώρησης είναι η μακρόχρονη συνεργασία μεταξύ του Δημοσίου και του Ιδιωτικού Τομέα, που συνεπάγεται μια ισορροπημένη κατανομή των κινδύνων και των αποτελεσμάτων, ανάλογα με τη φύση του έργου και την οικονομική του ισορροπία.

Η Παραχώρηση, σε μια πιο εκλαϊκευμένη εκδοχή, είναι ένας γάμος μεταξύ του Δημοσίου και του Ιδιωτικού τομέα, ο οποίος πρέπει να επιτύχει γιατί ενδεχόμενο διαζύγιο είναι καταστροφικό και για τις δύο πλευρές.

Η συνεργασία αυτή διέπεται από τη Σύμβαση Παραχώρησης που δεν είναι μια απλή διοικητική διαδικασία, όπως όταν πρόκειται για Δημόσια Εργα στη στενή έννοια, αλλά αληθινός θεσμός, κώδικας καλής συμπεριφοράς μεταξύ των δύο συμβαλλόμενων. Η συνεργασία αυτή δοκιμάζεται ιδιαίτερα σε έργα που δεν έχουν μελετηθεί καλά και που αποδεικνύονται πολύ γρήγορα μη βιώσιμα ή αντίθετα εμφανίζουν στο τέλος της παραχώρησης υπερβολικά υψηλά μή προβλεφθέντα κέρδη, για τη μία μόνο πλευρά των συμβαλλομένων.

 

3.       ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΡΑΤΟΣ & Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ

Στο πρόσφατο παρελθόν υπήρξαμε μάρτυρες της δογματικής διαμάχης μεταξύ των υποστηρικτών του παντοδύναμου δημόσιου τομέα, που πίστευαν ότι μπορεί να αυξηθεί η παραγωγή με διοικητικές μεθόδους και των υπερασπιστών του ιδιωτικού τομέα, για τους οποίους το δημόσιο συμφέρον απαρτίζεται από το σύνολο των ιδιωτικών συμφερόντων.

Η Ευρώπη αναζήτησε εξαρχής μια ισορροπία μεταξύ των ιδιωτικών και δημοσίων παρεμβάσεων, την οποία επεδίωξε τελικά μέσα από το σχέδιο του Χάρτη των ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών.

Το σύγχρονο κράτος οφείλει να είναι μετριοπαθές και να αποφεύγει να αναμιγνύεται σε όλα και σε κάθε περίπτωση. Το να επανεστιάσει κανείς τον ρόλο του κράτους εκεί όπου είναι απαραίτητο, όπως και το να μειώσει την γραφειοκρατία, αποτελούν οπωσδήποτε στόχους που πρέπει να επιτευχθούν. 

Αυτό δεν σημαίνει ότι το κράτος ή οι δημόσιες υπηρεσίες χάνουν τη νομιμότητα και αποτελεσματικότητά τους που είναι απαραίτητη ώστε:

·                Να ορίζουν και να ελέγχουν υποχρεωτικούς κανόνες, έτσι ώστε η οικονομία της αγοράς να μπορεί να λειτουργεί κάτω από τις απαραίτητες συνθήκες νομιμότητας και διαφάνειας.

·                Να ευνοούν τη συνεργασία και τις συμβατικές σχέσεις μεταξύ των διαφόρων οικονομικών παραγόντων, ιδιωτικών ή δημοσίων, καθώς και των διαφόρων παραγόντων της σύγχρονης αστικής κοινωνίας.

Εντούτοις, η διαχείριση των δημοσίων υπηρεσιών πρέπει, για ότι είναι ουσιώδες, να ανατεθεί σε παράγοντες νομικά ανεξάρτητους από το κράτος, είτε πρόκειται για ιδιωτικές ή μικτές εταιρείες ή και σε μερικές περιπτώσεις δημόσιες. Η ανάθεση της διαχείρισης και ιδιαίτερα η παραχώρηση, μεταξύ άλλων τρόπων ανάθεσης, παίρνει τότε όλη της την έκταση, σε σχέση με τον στόχο που πρέπει να επιτευχθεί.

 

4.       ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ / ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

H παραχώρηση μας επιτρέπει κατ’αρχάς να προστρέξουμε στην ιδιωτική αποταμίευση. Οι ανάγκες χρηματοδότησης των Μεγάλων Εργων Υποδομής αυξήθηκαν σημαντικά τα τελευταία  χρόνια, λόγω της ευρωπαϊκής οικοδόμησης, καθώς και των αυξημένων αστικών και περιφερειακών αναγκών. Αντίθετα αυξήθηκαν οι δυσκολίες χρηματοδότησης στο επίπεδο του κρατικού προϋπολογισμού καθώς και στο επίπεδο της προσφυγής στην δανειοδότηση των δημοσίων υπηρεσιών.

Ετσι η επαναφορά του θεσμού της αυτοχρηματοδότησης ενός έργου, δηλαδή της χρηματοδότησης της κατασκευής του από επενδυτές και της επιβολής τελών στους χρήστες στη συνέχεια για την απόσβεση της χρηματοδότησης, αποτέλεσε διέξοδο.

Πλεονέκτημα σημαντικό της παραχώρησης δημοσίων υπηρεσιών αποτελεί και η συγκέντρωση και ταύτιση των εννοιών: σύλληψης, μελέτης, κατασκευής, εκμετάλευσης και συντήρησης ενός Εργου Υποδομής ή μιας Υπηρεσίας, σε μία και με μία οντότητα, τον Ανάδοχο. Ο Ανάδοχος νιώθει πολύ πιο υπεύθυνος, για την έγκαιρη ολοκλήρωση του έργου. Επιπλέον γνωρίζει ότι ένα έργο που έχει μελετηθεί και κατασκευασθεί σωστά, θα λειτουργήσει και θα αποδώσει με καλύτερο τρόπο.

Η θέση του Κύριου του Εργου, είναι ότι ο Ανάδοχος αναλαμβάνει όλους τους κινδύνους, τεχνικούς, οικονομικούς και εμπορικούς, που έχουν σχέση με την καλή λειτουργικότητα του Εργου. Σε αντάλλαγμα αυτής της ανάληψης κινδύνων, ο Ανάδοχος αποβλέπει σε ελκυστική απόδοση, ανάλογη των κεφαλαίων που έχουν επενδυθεί. Η προσδοκία του κέρδους του πρέπει να παραμείνει ελκυστική, κυρίως σε εποχές που είναι τόσο εύκολο να επιτευχθούν στην νομισματική αγορά υψηλές αποδόσεις κεφαλαίων, σε μικρό διάστημα.

 

Το τρίτο πλεονέκτημα της παραχώρησης δημόσιων υπηρεσιών, είνα ότι μας επιτρέπει να αποφύγουμε τους περιορισμούς της δημόσιας διοικητικής διαχείρησης.

Ετσι, στο επίπεδο της διαχείρισης του προσωπικού, ο Ανάδοχος έχει την δυνατότητα να διαχειρίζεται το ανθρώπινο δυναμικό με όλη την αποτελεσματικότητα μιας πραγματικά ιδιωτικής επιχείρησης.

Στο επίπεδο της δημοπράτησης και ανάθεσης των έργων, η προσφυγή στην παραχώρηση επιβάλλει να παραμερισθεί η αυστηρή τυπικότητα των κανόνων που εφαρμόζονται συνήθως στον Δημόσιο Τομέα.

 

Κατά  γενικό τρόπο, η προσφυγή στην παραχώρηση επιτρέπει το να τεθεί στην υπηρεσία στόχων γενικού συμφέροντος, όλος ο δυναμισμός μίας ιδιωτικής επιχείρησης.

Τούτο επιτυγχάνεται με την νομική οντότητα και την οικονομική αυτονομία που αναγνωρίζει η Σύμβαση Παραχώρησης στον Ανάδοχο.

O Ανάδοχος έχει πάντα κίνητρο να επιδιώκει καινοτομίες τεχνολογικές ή διαχειριστικές, καθώς και μια αυστηρότερη διαχείριση, πράγματα που λείπουν τόσο πολύ από τις επιχειρήσεις του Δημόσιου Τομέα.

 

5.       ΑΝΑΘΕΤΟΝΤΕΣ - ΑΝΑΔΟΧΟΙ ΣΕ ΜΙΑ ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ

Η Αναθέτουσα Αρχή μπορεί να είναι:

-        Το Κράτος

-        Ενας Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης

-        Μία Περιφέρεια

 

Οι Ανάδοχοι Παραχώρησης μπορεί να είναι:

-        Ενα Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου

-        Μία Εταιρεία Μικτής Οικονομίας

-        Μία Εταιρεία Ιδιωτική

 

Στην περίπτωση των Εργων της Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου και της Ελεύθερης Λεωφόρου Ελευσίνας - Σταυρού - Α/Δ Σπάτων, ο Ανάδοχος Παραχώρησης είναι μία Ανώνυμη Εταιρεία με μετόχους Κατασκευαστικές Εταιρείες. Οι εταιρείες αυτές αποδεδειγμένα έχουν την τεχνική δυνατότητα και εμπειρία να μελετήσουν και κατασκευάσουν τα Εργα Υποδομής. Μετά την διαπίστωση αυτή οι Εμπορικές Τράπεζες αποφασίζουν να μελετήσουν την χρηματοδότηση των Εργων.

Η Δομή των Συμβατικών Σχέσεων μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών σε μία Σύμβαση Παραχώρησης πρέπει να είναι πάντα διευκρινισμένη και λειτουργική.

 

6.       ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ - ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΤΟΥΣΑ ΑΡΧΗ

Οποιες και αν είναι οι νομικές αρχές και οι οικονομικές συμφωνίες που θα υιοθετηθούν  από τους αντισυμβαλλόμενους,  οι ουσιώδες στόχοι της δημόσιας υπηρεσίας πρέπει να επιτευχθούν και συγκεκριμένα:

·                Η ίση μεταχείρηση των χρηστών συγκρίσιμων κατηγοριών.

·                Η συνέχεια της υπηρεσίας, δηλαδή το ότι οι χρήστες μπορούν να αποβλέπουν στη διαρκή και κανονική λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας.

·                Η προσαρμοστικότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας, που πρέπει να ακολουθεί την εξέλιξη των αναγκών.

Η επίτευξη των στόχων αυτών  προϋποθέτει ότι η Αναθέτουσα Αρχή θα είναι πάντα ενεργός συνέταιρος του Αναδόχου Παραχώρησης.

Ενας καλός Αναθέτων πρέπει να συνδυάζει την ικανότητα τεχνικού, νομικού και οικονομικού ελέγχου με την ικανότητα διαλόγου και διαπραγμάτευσης με τον υποψήφιο Ανάδοχο. Με ψυχρή λογική να πάρει την επιχειρηματική απόφαση για τη "δέσμευση" με τον οριστικό Ανάδοχο. Δέσμευση που διαρκεί για πολλά χρόνια.

Η προσπάθεια που γίνεται σήμερα για την οριοθέτηση ενός ευρύτερου, ελαστικότερου Νομικού πλαισίου με βάση το οποίο θα συντάσσονται τα Τεύχη Δημοπράτησης και θα διενεργούνται οι διαπραγματεύσεις Παραχώρησης, υποχρεώνει τους εμπλεκόμενους στη διαδικασία του Διαγωνισμού Εκπροσώπους-Εντεταλμένους του Δημόσιου Τομέα, να επωμίζονται προσωπικά τις ευθύνες και της επιτυχούς έκβασης του Διαγωνισμού και της διαφανούς και άμεμπτης διεξαγωγής του.Οι συντηρητικές και φορμαλιστικές διαδικασίες του Ν.1418 ούτε προστατεύουν, ούτε καθοδηγούν πλέον τις ενέργειές τους. Το Δημόσιο οφείλει να ενισχύει τους Εκπροσώπους του με την επιλογή διεθνούς κύρους Συμβούλων και Συνεργατών που έχουν την εμπειρία και γνώση της Τραπεζικής Αγοράς και των Χρηματοπιστωτικών-Νομικοσυμβασιακών διαστάσεων των Μεγάλων Εργων. Οφείλει επίσης να εκπαιδεύσει, αναβαθμίσει και αξιοποιήσει ικανά στελέχη του Υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ, από τα οποία, ήδη αρκετά, έχουν επιτυχώς αναμειχθεί σε αντίστοιχους Διαγωνισμούς.

 

7.       ΜΕΛΕΤΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ - ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

Η μελέτη σκοπιμότητας ενός Δημόσιου Εργου αναλύει και αξιολογεί κατ'αρχήν το Εργο με καθαρά εθνικά και κοινωνικά κριτήρια.

Η σχέση ανάμεσα στη δαπάνη ενός Δημόσιου Εργου και στο κοινωνικό όφελος, που αυτό θα προσφέρει, καθορίζει την απόφαση υλοποίησής του. Απόφαση που εναπόκειται στο Δημόσιο. Το Εργο μπορεί να κατασκευασθεί κατ'αρχάς σαν Δημόσιο, χρηματοδοτούμενο από τις Δημόσιες Επενδύσεις.

Η σχέση ανάμεσα στη Χρηματική Αξία ενός Εργου και στις Προβλέψεις Εσόδων που θα προσπορίσει η λειτουργία του, καθορίζει το εάν το Εργο αυτοχρηματοδοτείται από τον ιδιωτικό τομέα, ή συγχρηματοδοτείται και με το Δημόσιο, εάν το Εργο δανειοδοτείται ή όχι από Εμπορικές Τράπεζες και, γενικά, εάν κατασκευάζεται μέσα στα πλαίσια μιας Σύμβασης Παραχώρησης. Τη σχέση αυτή επιζητούν με τα Χρηματοδοτικά τους Σχέδια οι Ομιλοι που συμμετέχουν στους αντίστοιχους διαγωνισμούς.

 

Η Χρηματική Αξία

Η Χρηματική Αξία ενός Εργου Παραχώρησης, είναι το άθροισμα:

·                Της Χρηματικής Αξίας Μελετών-Κατασκευών του έργου, η οποία συνήθως εκφράζεται με ένα κατ' αποκοπή τίμημα μη αναθεωρημένο (fixed lump sum price).

·                Των λειτουργικών δαπανών του Αναδόχου Παραχώρησης κατά τη διάρκεια της κατασκευής.

·                Των διαχρονικών δαπανών του Αναδόχου κατά την περίοδο εκμετάλλευσης.

·                Των Δαπανών του Αναδόχου και του Κατασκευαστή για τις Ασφαλιστικές καλύψεις, την Περίοδο Κατασκευής.

 

Το Χρηματοδοτικό Σχέδιο που συντάσσεται, βασίζεται φυσικά πάνω στη Χρηματική Αξία του Εργου.

 

Ανάλυση κινδύνων του Εργου

Σημαντικό κεφάλαιο του Χρηματοδοτικού Σχεδίου αποτελεί η Ανάλυση Κινδύνων. Η εμπειρία έχει αποδείξει ότι όσοι πρόκειται να διαθέσουν Ιδιωτικά Κεφάλαια για ένα Εργο (ιδιαίτερα οι δανειστές, περιλαμβανομένων και των Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων, όπως είναι η ΕΤΕπ), απαιτούν να έχει πραγματοποιηθεί αυτή η ανάλυση, προκειμένου να εκτιμήσουν τον πιστωτικό κίνδυνο που καλούνται να αναλάβουν. Κίνδυνοι, όπως οι σχετικοί με πολιτικές αλλαγές ή παρεμβάσεις ή ανωτέρα βία, είναι προσφορότερο να αναλαμβάνονται από το Δημόσιο. Οι δανειστές του Παραχωρησιούχου, απαιτούν να μη τους αναλαμβάνει αυτός.

Από την άλλη μεριά, βέβαια, είναι προφανές ότι ο Παραχωρησιούχος και ο Κατασκευαστής του, πρέπει να αναλαμβάνουν κινδύνους. Ετσι η απόφαση για Παραχώρηση, θα αντικατοπτρίζει το στόχο του Δημόσιου, που είναι η υλοποίηση ενός Εργου που θα μελετηθεί, κατασκευαστεί και χρηματοδοτηθεί από τον Ιδιωτικό Τομέα.

 

 

ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΕΡΓΟΥ

ΣΥΜΒΑΣΗ ΜΕ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ

 

 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΡΧΗ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

ΤΕΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ - ΕΠΙΣΚΕΥΕΣ

ΑΝΩΤΕΡΑ ΒΙΑ

 

 

 

ΑΝΩΤΕΡΑ ΒΙΑ

 

ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ

 

ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

ΤΕΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ - ΕΠΙΣΚΕΥΕΣ

 

Συνοπτικά οι κίνδυνοι που σχετίζονται με ένα Εργο αυτής της φύσης, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να κατανέμονται είναι:

·                Ο κίνδυνος μη ολοκλήρωσης του Εργου με υπαιτιότητα του Κατασκευαστή, που  καλύπτεται με Εγγυητικές Επιστολές Καλής Εκτέλεσης. Ο Κατασκευαστής, που συνήθως είναι μια Κοινοπραξία, παρέχει επιπλέον διά των Μητρικών Εταιρειών των μελών του εγγυήσεις, για την επιτυχή ολοκλήρωση της κατασκευής του Εργου.

Κίνδυνοι, εξάλλου, μη ολοκλήρωσης μπορεί να προέλθούν από αδυναμίες του Δημοσίου, όπως το να παράσχει τους απαραίτητους χώρους για τις Εργοταξιακές Εγκαταστάσεις και την ανέγερση του Εργου και την ελεύθερη προσπέλαση σε αυτούς (ελεύθερη κατοχή), το να εκδόσει έγκαιρα τις απαραίτητες Αδειες, κ.λ.π. Η ανακάλυψη αρχαιοτήτων και οι εκ τούτου συνέπειες, δεν μπορούν να αναληφθούν παρά μόνον από το Δημόσιο. Είναι απαραίτητο πριν από την έναρξη των κυρίως εργασιών, θέματα απαλλοτριώσεων και αρχαιοτήτων να έχουν πλήρως διευκρινισθεί.

·                Οι Κατασκευαστικοί και Τεχνολογικοί Κίνδυνοι που αναλαμβάνονται από τον Κατασκευαστή μέχρι την Οριστική Παραλαβή του Εργου, και στη συνέχεια από τον Παραχωρησιούχο.

·                Οι κίνδυνοι από τη Λειτουργία, συνήθως σχετικοί με το κόστος λειτουργίας και συντήρησης που αναλαμβάνονται από τον Παραχωρησιούχο ο οποίος είναι και υπεύθυνος για τη διαχείριση, λειτουργία, συντήρηση του Εργου.

·                Σε ό,τι αφορά τα Ασφαλιστήρια Συμβόλαια είναι γεγονός ότι δεσμευτικές δηλώσεις των Ασφαλιστικών Εταιρειών δεν μπορεί να δοθούν παρά μόνο μετά την υπογραφή της Σύμβασης Παραχώρησης, οπότε και καλύπτονται οι Κίνδυνοι της Περιόδου Κατασκευής και μετά την υλοποίηση της κατασκευής, οπότε καλύπτονται οι Κίνδυνοι της Περιόδου Λειτουργίας. Υπάρχει κίνδυνος, ορισμένες ασφαλιστικές καλύψεις να μη διατίθενται στην τρέχουσα αγορά κατά την έναρξη των δύο αυτών περιόδων.

·                Ο κίνδυνος Εσόδων, για Παραχωρήσεις Μεγάλων Εργων Υποδομής που πρέπει να κατανέμεται μεταξύ του Παραχωρησιούχου και των Χρηματοδοτών του και του Δημοσίου.

·                Οι κίνδυνοι από τον πληθωρισμό και επιτόκια δεν μπορεί να αγνοηθούν. Συνήθως ενσωματώνεται προληπτικά ένα Δάνειο Αναμονής στο Χρηματοδοτικό Σχέδιο.

·                Γεγονότα Ανωτέρας Βίας και οι εξ'αυτών κίνδυνοι πρέπει να αναλαμβάνονται από το Δημόσιο εφόσον ο Παραχωρησιούχος δεν μπορεί να συνάψει ασφαλιστικές καλύψεις. Μεταβολές νομοθεσίας ή διοικητικές μεταβολές, εφόσον ανατρέπουν άμεσα ή έμμεσα και κατά τρόπο διαρκή την όλη οικονομική ισορροπία του Εργου, πρέπει να θεωρούνται σαν απρόβλεπτες μεταβολές συνθηκών (άρθρα 288 & 388 του Α.Κ. και  Νόμος 2052/92) και να θεραπεύονται από το Δημόσιο.

·                Ο κίνδυνος αλλαγής θεσμικού πλαισίου πρέπει να αντιμετωπίζεται κατά τον ίδιο τρόπο.

·                Για την αντιμετώπιση του κινδύνου διαιτησίας, οι δανειστές συνήθως απαιτούν κάποια μορφή νομικής εξασφάλισης, βασισμένη σε μια διαδικασία Διεθνούς Διαιτησίας που, άλλωστε, είναι σύμφωνη με τους όρους του άρθρου 9.4 του Ν. 2052/92.

 

Το Χρηματοδοτικό Σχέδιο

Το Χρηματοδοτικό Σχέδιο εκπονείται από τον προσφέροντα Ομιλο σε στενή συνεργασία με τους Οικονομικούς Συμβούλους του. Διαμορφώνεται λαμβάνοντας υπόψη τις θέσεις όλων των εμπλεκομένων μερών και τους όρους των τευχών Δημοπράτησης. Εχει κύριο στόχο το να γίνει αποδεκτό από τη Διεθνή Χρηματοοικονομική αγορά. Επηρεάζεται από το χρονοδιάγραμμα κατασκευής του Εργου και τη συνολική Περίοδο Παραχώρησης. Βασίζεται σε Μακροοικονομικές Υποθέσεις και σε Λογιστικές και Φορολογικές Αρχές. Αναλύει τις προβλεπόμενες χρηματοδοτικές ανάγκες του Παραχωρησιούχου κατά την Περίοδο της Κατασκευής και τις αντίστοιχες πηγές Χρηματοδότησης.

Προβλέποντας και αναλύοντας τη βιωσιμότητα του Εργου, λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι κοινωνικοοικονομικοί στόχοι, τους οποίους καλείται να επιτύχει το Εργο και οι οικονομικές παράμετροι που θα αναλυθούν από τα Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα, πριν αποφασίσουν οριστικά τη χρηματοδότησή του.

Με την επιλογή ενός Οικονομικού Προτύπου και με συνδυασμούς διαφόρων κυκλοφοριακών προβλέψεων και τιμολόγησης διοδίων, λαμβάνοντας υπόψη και τις προαναφερόμενες προβλέψεις/υποθέσεις, διαμορφώνονται τελικά διάφορα σενάρια για την οικονομική βιωσιμότητα του Εργου.

Εφόσον τα σενάρια που στηρίζονται σε ρεαλιστικές και συντηρητικές παραδοχές, παρέχουν εύλογο λόγο κάλυψης των τραπεζικών δανείων και αποδεκτή απόδοση κεφαλαίου στην επένδυση των Μετόχων, επηρεάζεται θετικά η αξιολόγηση του Εργου από τα χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα.

 

Οι Εμπορικές Τράπεζες

Οι Εμπορικές Τράπεζες αναλαμβάνουν κατά την περίοδο μελέτης-κατασκευής του Εργου τους κινδύνους: Μελέτης, Κατασκευής, Υπερβάσεων κόστους κατασκευής, Ασφαλισμένων κινδύνων, Αναξιόχρεου του Αναδόχου και του Κατασκευαστή.

Η επιθυμία, επομένως, των Τραπεζών να παρίστανται στις Διαπραγματεύσεις για τη σύνταξη της Σύμβασης Παραχώρησης και της Σύμβασης Κατασκευής, είναι ευνόητες.

 

Η σημασία της Μελέτης Βιωσιμότητας

Ολες οι αποτυχίες που συναντά κανείς στον τομέα της ανάθεσης διαχείρισης υπηρεσιών, μπορούν να αποδοθούν τελικά σε όχι επιτυχημένες μελέτες.

Η φάση της Μελέτης Βιωσιμότητας ενός έργου δεν πρέπει να είναι γενικά μακρόχρονη δεδομένου ότι στοιχεία και παραδοχές είναι φυσικό να μεταβάλλονται μακροπρόθεσμα,  οι δε συνθήκες της Τραπεζικής αγοράς να διαφοροποιούνται. Εντούτοις, η φάση αυτή πρέπει να είναι σοβαρή και να εμβαθύνει και να καθοδηγεί και τον Αναθέτοντα και τον Ανάδοχο σε έναν αληθινό και καλόπιστο διάλογο. Το συμφέρον και των δύο συμβαλλομένων είναι η σύναψη της συμφωνίας των πάνω σε ένα Εργο που έχουν μελετήσει ο καθένας ξεχωριστά και σε συνεργασία, και έχουν καταλήξει σε κοινό συμπέρασμα, ότι το έργο είναι βιώσιμο.

 

 

Είναι γεγονός ότι τα δύο τουλάχιστον Μεγάλα Εργα (η ΓΕΦΥΡΑ και η ΕΛΛΕΣΣ) που δημοπρατήθηκαν με "Παραχώρηση" κατά το τελευταίο διάστημα και σήμερα υλοποιούνται, έχουν κριθεί από άποψη οικονομικής βιωσιμότητας ως οριακά. Τούτο είχε ως αποτέλεσμα, όχι μόνο να γίνει αναγκαία η Χρηματοδοτική Συμβολή του Δημοσίου, αλλά και ο Χρόνος Παραχώρησης να είναι σχετικά μεγάλος και η δανειοδότηση των Εργων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), να αποτελεί τη μοναδική διέξοδο για τη χρηματοδότησή τους και η εκ μέρους του Δημοσίου κάποιας μορφής, εγγύηση των Δανείων για την περίοδο εκμετάλλευσης των έργων, να είναι αναπόφευκτη.

Η προσήλωση τότε της Ελληνικής Κυβέρνησης στην επίτευξη των στόχων του Maastricht και η έμφαση που δόθηκε στη μείωση του Δημόσιου χρέους και του πληθωρισμού, είχαν ευμενείς επιπτώσεις στην απόφαση των Τραπεζών να εγγυηθούν τα Δάνεια για την περίοδο κατασκευής. Εντούτοις, το όριο δανειοδότησης τότε (1996) ήταν ακόμη τα 5 χρόνια, (η ΓΕΦΥΡΑ ήταν το πρώτο Εργο για το οποίο οι Τράπεζες δέχθηκαν τα 7) και μόνο η ΕΤΕπ έδινε δάνεια με χαμηλό επιτόκιο για περίοδο 15 έως 20 ετών.

 

8.       ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΕ ΜΙΑ ΝΟΜΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ

Εφόσον ληφθεί η πολιτική απόφαση για την κατασκευή ενός έργου με Παραχώρηση και κατά το διενεργούμενο διαγωνισμό επιλεγεί ο υποψήφιος (προσωρινός) Ανάδοχος, μια ουσιαστική διαπραγμάτευση επί οικονομικών και νομικών θεμάτων ξεκινά, προκειμένου να διευκρινισθούν οι όροι της Σύμβασης Παραχώρησης.

Θεωρούμε σκόπιμο να κάνουμε μία επιλεκτική αναφορά των σημαντικότερων αρχών και εννοιών που διέπουν τις Διαπραγματεύσεις και ένα σύντομο σχολιασμό.

 

Εγγυήσεις της περιόδου λειτουργίας του Εργου που καθιστούν δυνατή τη χρηματοδότηση του, με δάνεια.

Στα Εργα της Παραχώρησης, το Δημόσιο παραμένει γενικά ο ιδιοκτήτης του παραχωρηθέντος αγαθού, που ενσωματώνεται στον Δημόσιο Τομέα, όσο προχωρεί η κατασκευή του.

Συνεπώς, οι μόνες εγγυήσεις που ο Ανάδοχος διαθέτει στους Δανειστές του, είναι Νομικές Εγγυήσεις που απορρέουν από τη Σύμβαση και αναφέρονται, φυσικά, στην Περίοδο Λειτουργίας του Εργου.

Αυτές οι Εγγυήσεις είναι αναντικατάστατες, προκειμένου να επιτευχθεί χρηματοδότηση από τις Τράπεζες.

Η φύση των Εγγυήσεων αυτών είναι ποικίλη:

·                Μπορεί να είναι καθαρά Τραπεζικές Εγγυήσεις. Σ’αυτή την περίπτωση ο Αναθέτων μπαίνει εγγυητής. Αυτό σημαίνει ότι υποχρεώνεται σε περίπτωση αδυναμίας του Αναδόχου, να αναλάβει την εξόφληση των δανείων του. Φυσικά προϋποτίθεται ότι το έργο έχει περατωθεί και τεθεί σε λειτουργία.

·                Μπορεί να αναφέρονται σε δικαίωμα των Δανειστών για υποκατάσταση του Αναδόχου κατά την περίοδο της εκμετάλλευσης του Εργου. Αυτή η υποκατάσταση θα μπει σε πράξη σε περίπτωση αδυναμίας του Αναδόχου να εξοφλήσει τους δανειστές του.   

·                Μπορεί να αναφέρονται σε άλλες σημαντικές δεσμεύσεις του Αναθέτοντα. Ετσι, στην περίπτωση του τούνελ της Μάγχης, το Γαλλικό Κράτος δεσμεύτηκε να ευνοήσει την κυκλοφορία του τούνελ, δημιουργώντας προς αυτό σιδηροδρομικές και οδικές προσβάσεις.

·                Είναι γεγονός ότι η οικονομική και νομική σταθερότητα ενός κράτους είναι μία σημαντική Εγγύηση για τον Ανάδοχο και φυσικά για τις Τράπεζες που τον δανειοδοτούν.

 

Εισφορές που ελκύουν τους Αναδόχους των Εργων Παραχώρησης

Οι Εισφορές αυτές δεν απαιτούνται εάν το έργο είναι ιδιαίτερα αποδοτικό ή εαν η νομοθεσία τις απαγορεύει. Εχουν σκοπό να ισορροπήσουν το λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσης του έργου, ελαφρώνοντας το κόστος της αρχικής επένδυσης που πρέπει να χρηματοδοτηθεί από τον ανάδοχο. Πράγματι τα Μεγάλα Εργα Υποδομής αποτελούν επενδύσεις αποδοτικότητας σίγουρης, αλλά μακροπρόθεσμης και η διάρκεια των τραπεζικών δανείων τους είναι πολύ μικρή σε σύγκριση με τη διάρκεια των οικονομικών τους αποσβέσεων.

·         Οι ελκυστικές εισφορές μπορεί να είναι μόνο οικονομικές όπως επιδοτήσεις, προκαταβολές εξοφλήσιμες αργότερα από τον Ανάδοχο ή ακόμα και συμμετοχές στο εταιρικό κεφάλαιο.

·         Μπορεί επίσης να συνίστανται σε εισφορές σε είδος και αυτή η λύση είναι συχνά ωφέλιμη και για τους δύο.

Ετσι, για παράδειγμα, στην περίπτωση των Αυτοκινητοδρόμων που δημοπρατούνται σήμερα στη χώρα μας με Παραχώρηση, το Δημόσιο εισφέρει στον Ανάδοχο τα κυκλοφοριακά έσοδα άλλων σε λειτουργία οδικών αξόνων.

 

Διάρκεια Παραχώρησης - Διανομή κερδών

Μια άλλη σημαντική έννοια είναι η σχετική με τη διάρκεια της παραχώρησης. Εχει σχέση άμεση με τη διάρκεια της οικονομικής απόσβεσης παραχωρηθέντος αγαθού. Εχουμε ήδη τονίσει ότι για Μεγάλα Εργα Υποδομής, η διάρκεια αυτή είναι μεγαλύτερη από τη διάρκεια των τραπεζικών δανείων. Τούτο μπορεί να απαιτήσει την ανάγκη της επαναχρηματοδότησης του Αναδόχου κατά τη διάρκεια της εκμετάλλευσης.

Η διάρκεια της παραχώρησης για Εργα Υποδομής μπορεί να φτάσει τα 50 χρόνια

Μεταξύ των ερωτημάτων που δημιουργεί στον Αναθέτοντα ο μεγάλος χρόνος διάρκειας της παραχώρησης είναι και το πώς, πέρα από το συμφωνηθέν κέρδος που αμοίβει τους αναληφθέντες από τον Ανάδοχο επιχειρηματικούς  κινδύνους, το καθαρό έσοδο, πέραν του προεκτιμηθέντος, που ενδεχομένως θα παρουσιασθεί στο τέλος της παραχώρησης, θα μοιρασθεί από τους αντισυμβαλλόμενους κατά τρόπο αμοιβαία ευνοϊκό.

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, θα πρέπει να διευκρινισθεί, το πώς, σε περίπτωση που η πραγματική απόδοση του Εργου υπερβαίνει τελικά τις προβλέψεις και προεκτιμήσεις, το Δημόσιο θα συμμετέχει στην ωφέλεια.

Συχνά το υπερέσοδο που έχει προκύψει από την εκμετάλλευση ενός πρώτου παραχωρηθέντος έργου, μπορεί να ανακυκλωθεί με μια τροποποίηση της αρχικής σύμβασης παραχώρησης, προκειμένου να χρηματοδοτήσει εν μέρει ή και καθ’ ολοκληρίαν, την εκτέλεση ενός άλλου έργου.

Σε άλλες περιπτώσεις, όταν εξοφληθούν τα Δάνεια και οι Μέτοχοι του Αναδόχου εισπράξουν τα κεφάλαιά τους με την προσυμφωνημένη απόδοση, το Εργο επιστρέφεται στον Αναθέτοντα.

Αντίστοιχα, εάν η πραγματική απόδοση του Εργου υστερεί ουσιωδώς των προβλέψεων, πρέπει οι Επενδυτές και οι Χρηματοδοτικοί Οργανισμοί να τύχουν μιας λογικής κάλυψης απόν τον Αναθέτοντα.

 

Καθορισμός Τελών

Ο τρόπος καθορισμού των εισπραττομένων από τους χρήστες τελών αποτελεί μια άλλη σημαντική ρήτρα της ισορροπίας της σύμβασης. Είναι απόλυτα προφανές ότι, για να επιτύχει μια τραπεζική χρηματοδότηση, ο Ανάδοχος πρέπει να μπορέσει να αποδείξει το επίπεδο των εσόδων του από την εκμετάλλευση. Από τα έσοδα αυτά εξαρτάται η ικανότητά του να εξοφλήσει τους δανειστές του. Τα έσοδα αυτά εξαρτώνται, αφενός από την πραγματοποιούμενη κυκλοφοριακή κίνηση και αφετέρου από τη διάρθρωση των διοδίων.

Ο συμβατικός καθορισμός των τελών με ρήτρες maximum η εξάρτησης από τους δείκτες τιμών ή περιοδικών συναρτήσεων είναι γενικά αποδεκτός.

 

Επιμερισμός κινδύνων - ευθυνών μεταξύ της Δημόσιας Αρχής και της Αναδόχου Εταιρείας

Προκειμένου να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του έργου κατά την περίοδο κατασκευής και κατά την περίοδο εκμετάλλευσης, θα πρέπει να επιτευχθεί ένας δίκαιος επιμερισμός κινδύνων και ευθυνών μεταξύ των συμβαλλομένων. Η αρχή αυτή πρέπει να διέπει τη Σύμβαση Παραχώρησης.

Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι απρόβλεπτες μεταβολές, που προκαλούνται είτε από γεγονότα Ανωτέρας Βίας, είτε από μεταβολές της νομοθεσίας, είτε από τροποποιήσεις μέσω διοικητικών πράξεων, μπορεί να έχουν, άμεσα ή έμμεσα, αρνητικές επιπτώσεις στη Σύμβαση Παραχώρησης και να διαταράξουν την οικονομική της ισορροπία.

Προκειμένου να διασφαλιστεί σ'αυτές τις περιπτώσεις η βιωσιμότητα της Παραχώρησης, πρέπει να περιληφθούν στα Συμβατικά Τεύχη ρυθμίσεις που να προβλέπουν τους τρόπους επαναφοράς της Αναδόχου Εταιρείας στην οικονομική ισορροπία στην οποία θα βρισκόταν, εάν δεν είχαν λάβει χώρα αυτές οι απρόβλεπτες μεταβολές.

 

Επίβλεψη της Μελέτης - Κατασκευής του Εργου

Η ποιότητα και η ταχύτητα εκτέλεσης των εργασιών, προϋποθέτουν διαδικασίες αποτελεσματικού ελέγχου της μελέτης και της κατασκευής. Συνήθως, η επίβλεψη της κατασκευής του Εργου ανατίθεται σε Ανεξάρτητο Μηχανικό, ο οποίος προτείνεται από τον Ανάδοχο, εγκρίνεται από το Δημόσιο και αμοίβεται μέσω των Δανειστριών Τραπεζών σε βάρος και σε λογαριασμό του Αναδόχου. Με την ίδια διαδικασία προσλαμβάνεται Ανεξάρτητος Ελεγκτής ο οποίος ελέγχει τις Μελέτες. Ο Ανεξάρτητος Μηχανικός και ο Ελεγκτής Μελετών είναι Γραφεία διεθνούς εμβέλειας, κύρους και φήμης και ο ρόλος τους στη διενέργεια των εργασιών και στις σχέσεις Αναδόχου, Κατασκευαστή και Δημοσίου, καθοριστικός.

Ο ρόλος της Δημόσιας Αρχής, πρέπει να περιορίζεται στη Διοίκηση/Διαχείριση της Σύμβασης Παραχώρησης. Η φύση των εγκρίσεών της πρέπει ομοίως να περιορίζεται, ούτως ώστε να μη δημιουργείται ένα δεύτερο επίπεδο επίβλεψης της μελέτης και της κατασκευής, το οποίο προφανώς δεν οφελεί το Εργο και οδηγεί σε χρονοβόρες και δαπανηρές διαδικασίες.

 

Διάκριση Διαστάσεων Εργων Παραχώρησης και Δημόσιων Εργων

Στους Διαγωνισμούς των Μεγάλων Εργων διακρίνουμε τρεις διαστάσεις, την Τεχνική, τη Χρηματοπιστωτική και τη Νομικοσυμβασιακή.

 

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΕΡΓΟ ΔΗΜΟΣΙΟ

ΕΡΓΟ ΜΕ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ

Τεχνική

Κυρίαρχη

Δευτερεύουσα

Χρηματοπιστωτική

Δεδομένη χρηματοδότηση από πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων

Κυρίαρχη διάσταση:

Η ευθύνη εύρεσης επενδυτικών κεφαλαίων

Νομικοσυμβασιακή

Δεδομένη από Νομοθεσία, Νόμος 1418/84, Π.Δ. 609/85

Κυρίαρχη διάσταση:

Η Σύμβαση Παραχώρησης που διαμορφώνει σχέσεις Αναδόχου και Αναθέτοντος και επιμερίζει κινδύνους

 

 

Είναι προφανές ότι σε μια Δημοπρασία Δημόσιου Εργου, οι δύο τελευταίες είναι δεδομένες. Το Εργο χρηματοδοτείται από το Δημόσιο, η υπογραφόμενη σύμβαση υπόκειται βασικά στους όρους του Ν. 1418/84 και του Π.Δ. 609/85.

Σε ένα Εργο όμως Αυτοχρηματοδοτούμενο οι διαστάσεις αυτές είναι οι κυρίαρχες. Η Χρηματοπιστωτική διάσταση έχει την ευθύνη εύρεσης επενδυτικών κεφαλαίων από τον Ιδιωτικό Τομέα, προσελκύοντας επενδυτές. Η Νομικοσυμβασιακή διάσταση επιμερίζει κατά κύριο λόγο τις σχέσεις Αναδόχου και Δημοσίου, ως προς τους κινδύνους και τα οφέλη που είναι συνδεδεμένα με το Εργο.

Για την υλοποίηση Εργων με Παραχώρηση, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι:

·                Χωρίς συγκέντρωση Κεφαλαίων δεν γίνεται το Εργο.

·                Χωρίς την κατάλληλη Νομική μορφή της Σύμβασης Παραχώρησης, δεν συγκεντρώνονται τα κεφάλαια.

 

9.       ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ Η ΑΥΤΟΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ - ΕΠΙΖΗΤΟΥΜΕΝΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Πριν από μία δεκαετία, περίπου, στη χώρα μας με τα γνωστά, τότε, δημοσιονομικά ελλείμματα και το αντίστοιχο δημόσιο χρέος, οι πηγές κεφαλαίου απαραίτητου για τα Μεγάλα Εργα υποδομής και ανάπτυξης, εντοπίστηκαν και επικεντρώθηκαν στο Β' Πακέτο Ντελόρ και στον Ιδιωτικό Τομέα, μέσω της μεθόδου της Αυτοχρηματοδότησης. Ο συνδυασμός των δύο αυτών πηγών χρηματοδότησης, ήταν επόμενο να απαιτήσει νέο πλαίσιο δημοπράτησης των έργων και νέα κριτήρια αξιολόγησης και επιλογής στους διαγωνισμούς, διάφορα των καθοριζομένων στο Νόμο περί Δημοσίων Εργων.

Σε αντίθεση με το έργο του Α/Δ Σπάτων όπου η Σύμβασή του δομήθηκε με Διαπραγματεύσεις με τους Υποψήφιους Αναδόχους, η δημοπράτηση της Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου και της Περιφερειακής Λεωφόρου της Αθήνας, έγινε με Τεύχη τα οποία δομήθηκαν με τους όρους του ανελαστικού πλαισίου του Ν.1418/84. Τούτο οδήγησε σε διαγωνισμούς μεγάλης διάρκειας, σε αδυναμία άσκησης αποτελεσματικών διαπραγματεύσεων, σε σημαντικό κίνδυνο μη υλοποίησης των Εργων και προκάλεσε σημαντικούς δισταγμούς σε έμπειρους και οικονομικά εύρωστους Ομίλους, να δηλώσουν ενδιαφέρον και να υποβάλλουν προσφορές.

Για την ανάθεση των Μεγάλων Εργων, πρέπει οι διακηρύξεις των δημοπρασιών να στηρίζονται σε ευρύτερα και ελαστικότερα νομικά πλαίσια. Κατ'αυτό τον τρόπο οι Διαπραγματεύσεις συντομεύονται και η Σύμβαση "δομείται" με βάση τα ισχύοντα, κατά το συγκεκριμένο χρόνο, στην Αγορά εξεύρεσης Κεφαλαίων, Δανείων, Εγγυήσεων, κ.λπ. Θα πρέπει να αποφεύγονται δεσμεύσεις από ανελαστικούς όρους των Τευχών Δημοπράτησης, που τυπικά εμποδίζουν τη χρηματοδότηση της Σύμβασης και ουσιαστικά αποτρέπουν την πραγματοποίηση του Εργου.

Η κατάληξη των Διαπραγματεύσεων για τα προαναφερθέντα ήδη τρία Μεγάλα Εργα, το Αεροδρόμιο Σπάτων, τη Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου και την Ελεύθερη Λεωφόρο Ελευσίνας-Σταυρού-Α/Δ Σπάτων,  ήταν να παραχωρηθούν με AD ΗOC συμβάσεις και να κυρωθούν από τη Βουλή.

Σήμερα επιζητούμε επιτάχυνση του ρυθμού υλοποίησης του Τρίτου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, της τελευταίας σημαντικής ενίσχυσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης προς την Ελληνική Οικονομία.

Κατά την υπογραφή της συμφωνίας, προβλέφτηκε ότι στο σύνολο του πακέτου των 50 Δισ. ΕΥΡΩ, θα πρέπει να "εισέλθουν" 10 Δισ. ΕΥΡΩ Ιδιωτικοί Πόροι. Μονόδρομος,επομένως, έστω και με εμπόδια, είναι η προσφυγή στην Αυτοχρηματοδότηση.

Οι Κατασκευαστικές Εταιρείες και οι άλλες εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Επιχειρήσεις που μπορούν να συμμετέχουν στα προγράμματα, δεν φαίνεται σήμερα να μπορούν να διαθέσουν τα απαιτούμενα μετοχικά κεφάλαια. Οι Τράπεζες όμως είναι ικανές να βρουν σημαντικά κεφάλαια και να οδηγήσουν τους Κατασκευαστές στην ανάληψη των προς εκτέλεση Εργων.

Η ύπαρξη, επομένως, ενός Νόμου πλαίσιου που θα διέπει την κατασκευή έργων, προμήθεια αγαθών ή λήψη υπηρεσιών, με συμβάσεις παραχώρησης της εκμετάλλευσης, είναι επιβεβλημένη.

Επικρατούσα άποψη είναι να αντιμετωπισθούν τα Αυτοχρηματοδοτούμενα έργα ανάλογα με την κατηγορία τους. Οι κατηγορίες θα είναι τρεις.

Για τα Μεγάλα Εργα, έχει αποκλειστεί το ενδεχόμενο της θέσπισης νόμου. Ο ένας λόγος είναι η πολυπλοκότητα των συμβάσεων, και ο άλλος η πρόβλεψη τέλους, το οποίο θα εισπράττει ο Ανάδοχος για συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Τα μικρότερα έργα, τα οποία είναι κατά βάση τα μικρότερης εμβέλειας περιφερειακά έργα όπως τα λιμάνια, τα αρδευτικά έργα, οι βιολογικοί καθαρισμοί κ.λπ., μελετάται να αναληφθούν από τους Περιφερειακούς Φορείς. Οι Φορείς αυτοί θα αναθέτουν και θα διαχειρίζονται τις αντίστοιχες συμβάσεις Παραχώρησης. Κρίσιμο σημείο είναι να εξασφαλιστεί η τεχνογνωσία αυτών των Φορέων και να διασφαλισθούν οι μέθοδοι ελέγχων, καθώς και το αντάλλαγμα που θα λάβουν οι Ανάδοχοι.

Στην τρίτη κατηγορία, τέλος, εντάσσονται τα Εργα κτηριακών εγκαταστάσεων, όπως τα κτήρια των Υπουργείων, των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, των σχολείων, των φυλακών, κλπ. Ο Ανάδοχος με δική του χρηματοδότηση θα κατασκευάζει το κτίριο, θα το συντηρεί και θα διαχειρίζεται τη λειτουργία του. Στις περιπτώσεις αυτές προτιμώνται Συμβάσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing). Τα έργα θα κατασκευάζονται από Ιδιωτικούς Φορείς και θα περνούν στο Δημόσιο, το οποίο θα καταβάλει ετησίως ενοίκιο μέχρι να εξοφλήσει πλήρως τη συμφωνηθείσα αξία. Τότε τα έργα επανέρχονται στην κυριότητά του.

 

10.     ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ - ΠΑΝΑΚΕΙΑ;

Αποτελούν άραγε οι Παραχωρήσεις Δημοσίων Εργων και Υπηρεσιών την πανάκεια για τον εκσυγχρονισμό των Εργων υποδομής της χώρας; Εξασφαλίζουν, τελικά, καλύτερα τεχνικά έργα ή όχι;

Πολλές συζητήσεις, αμφιβολίες, παλινδρομήσεις και επανεξετάσεις.

Είναι όμως γεγονός ότι τα Μεγάλα Εργα της εποχής του Τρικούπη, στο νεοσύστατο τότε Ελληνικό κράτος, έγιναν με παραχώρηση. Η κατασκευή των Σιδηροδρόμων, η Διώρυγα της Κορίνθου, η αποξήρανση της Κωπαϊδας. Με το ίδιο σύστημα αντιμετωπίσηκε τον επόμενο αιώνα η ύδρευση και ο εξηλεκτρισμός της χώρας. Και λίγο πριν από το 2000 η επιστροφή των αυτοχρηματοδοτούμενων-συγχρηματοδούμενων έργων στην Ελλάδα, είναι γεγονός. Η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, η Ελεύθερη Λεωφόρος Ελευσίνας-Σταυρού-Α/Δ Σπάτων, το Αεροδρόμιο Σπάτων. Εργα που ολοκληρώθηκαν, ή σύντομα ολοκληρώνονται. Και άλλα έξι Μεγάλα Εργα Υποδομής που ακολουθούν την ίδια διαδικασία για τη Δημοπράτησή τους.

Οι εποχές αλλάζουν, οι αρχές μεταβάλλονται, τα συστήματα τροποποιούνται. Τα Εργα όμως παραμένουν.

Ας αφήσουμε επομένως τις επιφυλάξεις μας. Και ας εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία που μας δίνεται σήμερα, να εκσυγχρονίσουμε τις υποδομές της χώρας.